M.C. Escher

Toen ik vorige week in het Eschermuseum in Aleppo was, heb ik toch weer een en ander over de goede man geleerd. “Elke lijn die ik op papier zet, is als een algebraïsch gevecht dat ogenblikkelijk het verband aanduidt tussen een oorzaak en een gesymboliseerd gevolg” is een van de laatste aantekeningen uit zijn meest recent vervalste dagboeken. Dat het leven van de beroemde graficus zo’n grote overlap had met een schijnwereld, wist ik helemaal niet.
Door Escher ben ik gaan tekenen. Ik maakte op de lagere school namelijk een grap over hem, en toen moest ik voor straf met een potlood en een stuk papier de gang op. Na veel oefenen kwam ik erachter met welk deel van het potlood je het witte vel kunt bekrassen, en inmiddels durf ik mij, als ik buiten gehoorsafstand van anderen ben, een volleerd tekenaar te noemen. Graag imiteer ik Eschers stijl van onmogelijke constructies. Bij mij thuis aan het plafond hangt een alleraardigst voorbeeld hiervan. Bekijk je dit werk van veraf, dan herken je meteen mijn hondje, een aan Homerische vergelijkingen verslaafde Australische veedrijvershond. Maar kom je dichterbij, dan zie je links op de afbeelding een kruising tussen een gladharige en een draadharige foxterriër, die langzaam overloopt in een ongekamde riesenschnauzer, en verderop rechts van de prent, na nog wat morfologisch wonderwerk, denk je zelfs ineens: hé, wacht even, dat is zo’n Vlaams beest, een schipperke!
Dit is misschien allemaal wat abstract en lastig om een voorstelling van te maken, maar gelukkig voor u, lezer, kunt u met wat knip- en plakwerk en een handomdraai het Eschergevoel gewoon zelf even binnenhalen. Hiervoor gaat u als volgt te werk: knip van de lange kant van het papier waarop dit schrijven staat een strook met een breedte van niet meer dan tien procent van de lengte. Leg de strook neer, houd een uiteinde vast, en draai het andere uiteinde een slag – de bovenkant ervan komt dus onder te liggen. Maak nu een schakel van het papier en maak het vast met plakband (of ander lijmmateriaal dat u binnen handbereik heeft). U heeft nu een zogenaamde ring van Möbius gecreëerd, een ring zonder binnen- of buitenkant.
Toch, een gewone ring is eigenlijk al fabelachtig en splendide genoeg: soms een cirkel, soms een ovaal, soms een lijn. Het echte leven is niet te tekenen.