De letter van Avogadro

Avogadro had naast een getal ook een letter. Welke letter dat was, is voor letterkundigen nog steeds een thema waarvan ze denken dat het een raadsel is. Het mysterie rond zijn letter hield Avogadro zelf het grootste deel van zijn leven nogal actief in stand. Hij had dan ook veel sympathie voor humor en had – naar eigen zeggen – veel sam-en-moosgrappen leuk gevonden als Moos er niet zo’n prominente rol in had gespeeld.
Naar het einde van zijn leven toe maakte Avogadro zich toch steeds meer druk over zijn kennisoverdracht aan de volgende generatie. Zijn letter moest natuurlijk wel worden blijven herinnerd!
Toen al zijn haren uitvielen en daarna grijs werden, wist Avogadro dat het tijd werd in ieder geval een deel van zijn geheim prijs te geven. Hij bleek namelijk niet alleen een klootzak, maar ook nog eens ziek. Volgens de artsen leed hij aan een ernstige en tevens unieke vorm van anachronisme. Hij kreeg daar zelfs medicijnen voor die toen nog helemaal niet bestonden. Tevergeefs. Het ging van kwaad tot erger. Op een gegeven moment kon hij zijn eigen benen nog wel voelen, maar die van zijn vrouw niet meer.
En op een dag toen de mode van dat seizoen ballonkleurig was en Avogadro zijn sterfbed ook in die teint had laten overschilderen, riep hij alle intelligente doktoren die tevens konden schrijven uit het hele land bij zich en sprak de twee als volgt toe: ‘Heren, kom binnen en let maar niet op de dethol. Ik ben druk bezig met de activiteit die sterven heet. Maar alvorens ik het finaledingetje ga doen, wil ik jullie eerst een amusante, cryptische benadering van het mysterie rondom mijn letter overhandigen. Het werkt als volgt: begin in een willekeurig vakje en maak met paardensprongen je eigen gedicht. Je zou dan denken dat je met de juiste combinatie kan ontdekken dat mijn letter de letter A is, maar dat is niet zo.’
Avogadro zakte in elkaar, leek dood, ging toen rechtop in zijn bed zitten en riep: ‘Voor een blind paard lijkt een paard dat niet kan horen heel erg op een paard dat niet kan ruiken.’
Daarna stierf hij voor het echie.

paardensprong

(ja, toen ik laatst nog met mijn paarden sprong / ik doordrong de giftig groene aarde / seizoen van het te vroeg bejaarde jong / volle longen en geschoren baarden / protestsong die ook de croon verklaarde / de zoen waardoor mijn eigenwaarde zong / hoerenjong dat nooit geen poen meer spaarde / met doen genas ik mijn behaarde tong / ontgroend, terwijl het fijnbesnaarde drong / noodgedwongen op rantsoen, ik blaarde / mijn schoen die ooit onder voorwaarde wrong / stille tong, het visioen bedaarde / waar voldongen kampioenen aarden / plantsoenen gaf ik mijn bezwaarde long / hink-stap-sprong met tig miljoen bastaarden / fatsoen was wat de doodverklaarde dwong)

De doktoren wisten niet zo goed wat ze van het betoog van Avogadro op moesten schrijven. Om helemaal zeker te zijn dat ze geen fouten zouden maken, schreven ze dus maar niks op. Het papiertje dat ze uitgereikt hadden gekregen met daarop een kwart schaakbord gevuld met versregels, begrepen ze niet. Maar gelukkig deelden ze een reet, dus die konden ze ermee afvegen.